تاثیر گذاری حادثه عاشورا در ماندگاری و پویایی تشیع

اربعین در حادثه‌ی كربلا یك شروع بود؛ یك آغاز بود. بعد از آنكه قضیه‌ی كربلا انجام گرفت- آن فاجعه‌ی بزرگ اتفاق افتاد- و فداكاری بی‌نظیر ابا عبد اللَّه (علیه‌السّلام) و اصحاب و یاران و خانواده‌اش در آن محیط محدود واقع شد، حادثه‌ی اسارتها پیام را باید منتشر می‌كرد و خطبه‌ها و افشاگری‌ها و حقیقت‌گوئی‌های حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) و امام سجّاد (علیه الصّلاة و السّلام) مثل یك رسانه‌ی پرقدرت باید فكر و حادثه و هدف و جهت‌گیری را در محدوده‌ی وسیعی منتشر می‌كرد؛ و كرد.

خاصیت محیط اختناق این است كه مردم فرصت و جرئتِ این را پیدا نمی‌كنند كه حقایقی را كه فهمیده‌اند، در عملِ خودشان نشان بدهند؛ چون اولًا دستگاه ظالم و مستبد نمی‌گذارد مردم بفهمند و اگر فهم مردم از دست او خارج شد و فهمیدند، نمی‌گذارد به آنچه فهمیده‌اند، عمل كنند. در كوفه، در شام، در بین راه، خیلی‌ها از زبان زینب كبری (سلام‌الله‌علیها) یا امام سجّاد (علیه الصّلاة و السّلام) یا از دیدن وضع اسرا، خیلی چیزها را فهمیدند، ولی كی جرئت می‌كرد، كی توانائی این را داشت كه در مقابل آن دستگاه ظلم و استكبار و استبداد و اختناق، آنچه را كه فهمیده است، بروز دهد؟ مثل یك عقده‌ای در گلوی مؤمنین باقی بود. این عقده روز اربعین اولین نِشتر را خورد؛ اولین جوشش در روز اربعین در كربلا اتفاق افتاد.
مرحوم سید بن طاووس- و بزرگان- نوشته‌اند كه وقتی كاروان اسرا، یعنی جناب زینب (سلام‌الله‌علیها) و بقیه در اربعین وارد كربلا شدند، در آنجا فقط جابر بن عبد الله انصاری و عطیه‌ی عوفی نبودند، «رجال من بنی هاشم»؛ عده‌ای از بنی هاشم، عده‌ای از یاران بر گرد تربت سیّدالشّهداء جمع شده بودند و به استقبال زینب كبری آمدند. شاید این سیاستِ ولائی هم كه زینب كبری اصرار كرد كه برویم به كربلا- در مراجعت از شام- به خاطر همین بود كه این اجتماع كوچك اما پرمعنا، در آنجا حاصل شود. حالا بعضی استبعاد كردند كه چطور ممكن است تا اربعین به كربلا رسیده باشند. مرحوم شهید آیت‌اللَّه قاضی یك نوشته‌ی مفصلی دارد، اثبات می‌كنند كه نه، ممكن است كه این اتفاق افتاده باشد. به هر حال آنچه در كلمات بزرگان و قدماء هست، این است كه وقتی زینب كبری و مجموعه‌ی اهل بیت وارد كربلا شدند، عطیه‌ی عوفی و جناب جابر بن عبد الله و رجالی از بنی هاشم در آنجا حضور داشتند. این نشانه و نمونه‌ای از تحقق آن هدفی است كه با شهادتها باید تحقق پیدا می‌كرد؛ یعنی گسترش این فكر و جرئت دادن به مردم. از همین‌جا بود كه ماجرای توابین به وجود آمد؛ اگرچه ماجرای توابین سركوب شد؛ اما بعد با فاصله‌ی كوتاهی ماجرای قیام مختار و بقیه‌ی آن دلاوران كوفه اتفاق افتاد و نتیجه‌ی در هم پیچیده شدن دودمان بنی‌امیه‌ی ظالم و خبیث بر اثر همین شد. البته بعد از او سلسله‌ی مروانی‌ها آمدند؛ اما مبارزه ادامه پیدا كرد؛ راه باز شد. این خصوصیت اربعین است. یعنی در اربعین افشاگری هم هست، عمل هم هست، تحقق هدفهای آن افشاگری هم در اربعین وجود دارد.۱۳۸۷/۱۱/۲۸

بیانات در دیدار جمعی از مردم آذربایجان‌ شرقی